Kaktüs, gövde kısmı etli olan ve yaprakları diken şeklini almış çiçekli bitkiler ailesine mensup bir bitkidir. Işık enerjisini kullanarak organik bileşiklerin üretilmesini sağlayan fotosentez işlemini gerçekleştirmektedir. Bu yolla besin üreten tüm canlılar gibi kaktüs bitkisi de fotosentetik organizmalar arasında yer alır. Kaktüs bitkisinde fotosentez olayının meydana gelmesi için ışık, klorofil, karbondioksit, su gibi maddelerin bulunması gerekmektedir. Kaktüs bitkisinde bulunan bu yapılar, ışık enerjisinden faydalanarak enerji depolayıp organik bileşik üretimine olanak tanır.

Kaktüs, diğer canlı türleri gibi yaşamsal etkinliği için gerekli enerjiyi organik maddelerin içerisinde bulunan kimyasal enerjiden sağlar. Bunun için de kaktüs, fotosentez yaparak güneş ışığını kullanıp, havanın karbondioksit düzeyini indirger ve organik besinlerini sentezler. Bu işlem sadece güneş ışığıyla gerçekleştirildiğinden 'fotosentez' olarak adlandırılmaktadır. Bu nedenle, kaktüs "fotosentez yapar mı?" sorusuna cevap olarak, evet, kaktüs fotosentez yapar ve güneşin ışık enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürerek organik madde sentezler.

Fotosentez, bir özümleme faaliyeti sağlar. Kaktüsün gövde ve dikenleri besin üretim merkezi niteliğindedir. Bu bitkinin gövde ve diken kısımlarını oluşturan hücrelerin içinde kloroplast denilen küçük yapılar bulunur. Bu yapılar, içeriğindeki yeşil renkli boyar madde, yani pigment olan klorofil sayesinde ışığı yakalar. Kaktüs üzerindeki bu maddeler, güneş ışınlarını bir panel gibi toplayıp enerjiye dönüştürerek besin üretir. Üretilen besin, kaktüsün gövde kısmındaki dikenli alanlardan bitkinin beslenmesi gereken diğer noktalara kadar taşınır. Kaktüs, besine her ihtiyaç duyduğunda fotosentez yaparak depoladığı enerjiyi kullanır. Kaktüs, fotosentez yaparak bulunduğu alandaki havanın karbondioksit düzeyini ve suyu karbonhidratlara dönüştürür.

Fotosentez sayesinde kaktüs, doğadaki oksijenden faydalanır. Kaktüs, fotosentez aracılığıyla havadaki zararlı gaz olan karbondioksit maddesini oksijene çevirerek ihtiyacını bu yönde sağlar. Böylece karbondioksit maddesini tüketen ve oksijen üreten kaktüs, yeryüzünde bulunduğu alanda oksijen seviyesini dengeleyerek önemli bir rol oynar. Bunun yanı sıra güneşin sağladığı enerjiyi kaktüs, kendinde depolayarak gerektiğinde hayatta kalabilmesi için kullanır. Görüldüğü üzere, yeryüzündeki kaktüslerin canlılığını koruyup yaşamını devam ettirebilmesi açısından fotosentezin önemi oldukça büyüktür.

Kaktüsler, diğer bitkilerden farklı olarak kalın ve etli gövdeleri sayesinde su depolayabilirler. Bu özellik, özellikle kurak bölgelerde yaşayan kaktüsler için hayati önem taşır. Fotosentez işlemi sırasında su, kaktüsün gövdesinde depolanmış olan su rezervlerinden kullanılır. Aynı zamanda, kaktüslerin yaprakları diken şeklinde evrildiği için su kaybı minimum seviyede tutulur. Bu adaptasyonlar, kaktüslerin kurak ve zorlu çevre koşullarında hayatta kalmasını sağlar.

Kaktüsler, Crassulacean Acid Metabolism (CAM) adı verilen özel bir fotosentez yolunu kullanır. Bu yöntem, kaktüslerin gece ve gündüz farklı zamanlarda farklı işlemler yapmalarına olanak tanır. Gece boyunca, kaktüsler stomalarını açarak karbondioksit alır ve bunu malat adı verilen bir organik asitte depolar. Gündüz ise stomalar kapalıyken bu depolanmış karbondioksit malattan serbest bırakılır ve fotosentezin Calvin döngüsünde kullanılır. Bu yöntem, su kaybını minimize eder ve kaktüslerin sıcak, kurak ortamlarda verimli bir şekilde fotosentez yapmalarını sağlar.

Kaktüsler, fotosentez yapabilen bitkiler arasında yer alır ve bu süreç onların hayatta kalması için kritik öneme sahiptir. Fotosentez, kaktüslerin enerji üretmesini, organik bileşikler sentezlemesini ve çevrelerindeki karbondioksiti oksijene dönüştürmesini sağlar. Özellikle kurak ve zorlu çevre koşullarında yaşayan kaktüsler, CAM fotosentezi sayesinde su kaybını minimuma indirerek hayatta kalma şanslarını artırır. Bu nedenlerle, kaktüslerin fotosentez yapma yeteneği, onların ekolojik denge ve biyolojik çeşitlilik açısından önemli bir rol oynamalarını sağlar.